OLSZYNY
Wieś szlachecka
Wieś położona na obszarze Pogórza Ciężkowickiego, w północnowschodniej części Parku krajobrazowego Pasma Brzanki, w dolinie rzeki Olszynki. Głęboka dolina przecina pasma wzgórz sięgające ponad 500 m n.p.m.
Od strony północnej pasmo Brzanki, wysokie, poprzerzynane wąwozami, z których wypływają potoki zasilające rzekę, w znacznej części zbocza zalesione.
Od strony południo
wej wzgórza, wykorzystywane pod uprawę. Olszynka wypływa spod Ratówek w Jodłówce Tuchowskiej i płynie przez Olszyny a następnie Ołpiny, Szerzyny, Święcany i w Siepietnicy wpada do Ropy. Niegdyś w dolinie rzeki były dwa stawy; nad jednym stał dwór i drewniany kościółek. Według typologii rybackiej Olszynka jest krainą pstrąga, współcześnie zadomowiły się w niej bobry. Olszyny dzielą się na kilkanaście przysiółków: Nagórze Północne, Nagórze Południowe, Nadole Północne, Nadole Południowe, Dział, Łysa Góra, Mościska, Serwoniec, Przylaski, Lipie, Potoki, Wyręby, Ratówki.
Wieś Olszyny lokowana w połowie XIV w. najprawdopodobniej za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Była królewszczyzną. Pierwsza historyczna wzmianka o tej wsi pochodzi z dokumentu króla Władysława Jagiełły, który 9 III 1386 r. nadał Spytkowi h. Leliwa z Melsztyna, ówczesnemu wojewodzie krakowskiemu wsie: Olszyny, Ołpiny, Szerzyny i Święcany. Spytko był jednym z najbliższych współpracowników króla i został w ten sposób wynagrodzony za zasługi podczas wypraw wojennych i w dziele związania unią Polski i Litwy. W 1391 r. królowa Jadwiga potwierdziła Spytkowi posiadanie wsi nadanych przez króla Władysława.
Po śmierci Spytka podczas bitwy z Tatarami nad rzeką Worskla (w dn. 12/16 VIII 1399 r.) wsie te stały się własnością jego syna Jana z Melsztyna. Olszyny stały się wsią szlachecką. W 1490 r. Olszyny i Ołpiny zostały zastawione za 1300 florenów węgierskich Hieronimowi z Ruszczy. W 1510 r. Jan z Melsztyna zamienił Olszyny z Mikołajem Jordanem z Zakliczyna za Grajów i kilka innych wsi. Wieś stała się własnością Jordanów.
Szczegóły Czesław Dutka